เปลี่ยนบ้านให้เหมาะสมกับคนทุกวัย

คิดว่าหลายครอบครัวคงมีผู้สูงอายุอาศัยอยู่ร่วมกันในบ้านและคงประสบปัญหาเรื่องการใช้งานที่อาจไม่สะดวกสําหรับท่านเหล่านี้ เช่นเดินขึ้นบันไดไม่ไหวเพราะปวดเข่าเดินสะดุดหรือลื่นล้มในห้องน้ำ ครั้นจะใช้อุปกรณ์ช่วยเดินหรือรถเข็นก็ลําบากอีกเพราะระดับพื้นห้องที่ไม่เท่ากัน

วิธีแก้ปัญหาที่ดีที่สุดก็คือการปรับปรุงบ้านให้รองรับการใช้งานของสมาชิกทุกคนในครอบครัวอย่างบ้านของผมเองก็เพิ่งผ่านการปรับปรุงครั้งใหญ่ไปเช่นกันใน “รู้ทีละนิด” ฉบับนี้ผมขอหยิบเอาแนวคิด “อารยสถาปัตยกรรม”(Universal Design) ซึ่งเป็นการออกแบบเพื่อคนทุกวัยทั้งยังเอื้อต่อผู้สูงอายุและผู้พิการให้สามารถใช้งานร่วมกันได้ด้วยสิ่งเหล่านี้เป็นเรื่องพื้นฐานที่ควรจะรู้ไว้เพื่อเป็นแนวทางให้คุณผู้อ่านได้เลือกนําไปใช้ปรับปรุงบ้านของคุณกันครับ

ราวจับ ทําจากวัสดุที่มีลักษณะกลมขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 3-4 เซนติเมตร มีผิวเรียบ ไม่ลื่น ติดตั้งสูงจากพื้น 80 -90 เซนติเมตร และควรติดไว้ตามทางลาดหรือทางเดินที่ใช้งานบ่อยส่วนราวกันตกหรือผนังกันตกต้องมีความสูงจากพื้นไม่น้อยกว่า 110 เซนติเมตร

บันได ควรมีความกว้างไม่น้อยกว่า 150 เซนติเมตรลูกตั้งของขั้นบันไดสูง 15-20 เซนติเมตร ส่วนลูกนอนควรมีความลึก 28-30 เซนติเมตรต้องมีราวจับทั้งสองด้านของบันไดมีชานพักบันไดทุกระยะตามแนวดิ่งไม่เกิน 2 เมตรลูกตั้งไม่ควรเป็นช่องโล่งลูกนอนควรใช้วัสดุที่มีพื้นผิวไม่ลื่นมีจมูกบันไดที่มีสีแตกต่างจากสีของบันไดเพื่อให้มองเห็นได้ชัดเจน

ประตู ความกว้างของประตูควรมากกว่า 90 เซนติเมตร และมีพื้นที่หน้าประตูไม่น้อยกว่า 150×150 เซนติเมตร ต้องเปิด-ปิดได้ง่ายโดยไม่ต้องใช้แรงเยอะไม่ควรมีอุปกรณ์บังคับประตูให้ปิดเอง ลูกบิดประตูควรใช้ชนิดก้านโยกหรือแบบแกนผลักติดตั้งสูงจากพื้นประมาณ 100 -120 เซนติเมตรระหว่างพื้นห้องไม่ควรมีการเปลี่ยนระดับถ้ามีต้องมีลักษณะเป็นทางลาดและไม่ควรมีธรณีประตู

ทางลาด ถ้าทางลาดมีความยาวน้อยกว่า 6 เมตรความกว้างควรมากกว่าหรือเท่ากับ 90 เซนติเมตร ถ้าทางลาดมีความยาวเกิน 6 เมตรความกว้างควรมากกว่าหรือเท่ากับ 1.50 เมตร และต้องมีชานพักยาว1.50 เมตรทุก 6 เมตรและต้องมีราวกันตกความลาดชันที่แนะนําคือ 1:12 แต่หากพื้นที่ไม่เอื้ออํานวยก็ใช้อัตราส่วนที่ต่ำกว่านั้นได้

ที่จอดรถ ควรออกแบบเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้ามีความกว้างไม่น้อยกว่า 2.40 เมตร และยาวไม่น้อยกว่า 6 เมตรและต้องมีที่ว่างด้านข้างที่จอดรถกว้าง 1 เมตรเพื่อเป็นพื้นที่ให้ผู้สูงอายุและคนพิการขึ้น-ลงรถได้สะดวก

ห้องน้ำ มีพื้นที่ว่างภายในเพื่อให้รถเข็นหมุนตัวกลับได้โดยควรมีเส้นผ่านศูนย์กลางไม่น้อยกว่า 150 เซนติเมตรพื้นห้องน้ำเลือกใช้วัสดุที่ไม่ลื่นกันน้ำ ทําความสะอาดง่ายประตูที่เหมาะสมควรเป็นบานเลื่อนสุขภัณฑ์ในห้องน้ำควรมีชุดราวจับโถสุขภัณฑ์ควรใช้แบบ FlushTank ชนิดมีปุ่มปล่อยน้ำด้านข้าง อ่างล้างมือควรสูงจากพื้นถึงขอบบนอ่าง 75-80 เซนติเมตร ประตูห้องน้ำควรใช้ลูกบิดที่ไม่มีรูกุญแจ แต่จะมีช่องตรงๆ ที่สามารถใช้เหรียญไขเข้าไปช่วยเหลือได้กรณีมีอุบัติเหตุในห้องน้ำ

สําหรับรายละเอียดเพิ่มเติมสามารถศึกษาได้จากคู่มือการออกแบบสภาพแวดล้อมสําหรับคนพิการและคนทุกวัยของสํานักงานส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการแห่งชาติกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ซึ่งดาวน์โหลดได้ที่ http://nep.go.th/sites/default/files/files/document/file_1_tn-15-474.pdf ครับ

ข้อมูลและภาพจาก นิตยสารบ้านและสวน