รู้จัก "โอชิยะ" อาชีพสุดแปลกในญี่ปุ่น ดันคนเข้ารถไฟ แบกภารกิจระดับชาติ

รู้จัก "โอชิยะ" อาชีพในตำนานกว่า 70 ปี ฮีโร่ถุงมือขาว ผู้แบกรับภารกิจดันคนเข้ารถไฟญี่ปุ่น

หากใครเคยไปเที่ยวญี่ปุ่นแล้วบังเอิญเจอช่วงเวลาเร่งด่วน (Rush Hour) ในโตเกียว คงจะคุ้นตากับภาพความโกลาหลหน้าชานชาลาที่ผู้คนอัดแน่นจนแทบล้นขบวน แต่ท่ามกลางความวุ่นวายนั้น จะมีกลุ่มคนในเครื่องแบบพร้อมถุงมือสีขาว คอยทำหน้าที่สำคัญที่ดูเหมือนจะง่ายแต่ต้องใช้ทักษะสูง นั่นคืออาชีพ "โอชิยะ" (Oshiya) หรือพนักงานดันผู้โดยสารเข้ารถไฟนั่นเอง

อาชีพ โอชิยะ ไม่ได้เพิ่งเกิดขึ้นเพื่อแก้ปัญหารถไฟแน่นในปัจจุบัน แต่มีประวัติยาวนานมาตั้งแต่ปี ค.ศ. 1960 หรือเกือบจะ 70 ปีแล้ว โดยปรากฏตัวครั้งแรกที่สถานีรถไฟในเขตโตเกียว ซึ่งถือเป็นสถานีที่มีผู้คนพลุกพล่านที่สุดแห่งหนึ่งของโลก ในยุคนั้นพวกเขาถูกเรียกว่าเป็น "ผู้จัดระเบียบผู้โดยสาร" เพื่อให้รถไฟสามารถปิดประตูและออกวิ่งได้ตรงตามเวลาที่กำหนด

ภารกิจไม่ใช่แค่ "ดัน" เพื่อความปลอดภัย

หน้าที่ของโอชิยะไม่ได้มีแค่การใช้แรงผลักคนให้พ้นประตูรถไฟเท่านั้น แต่พวกเขาต้องสวม "ถุงมือสีขาว" เพื่อความสุภาพ การให้เกียรติและมองเห็นชัดเจน โดยต้องประเมินพื้นที่ว่างในขบวนรถอย่างรวดเร็ว และใช้เทคนิคการดันที่ถูกต้อง เช่น การใช้มือดันที่ไหล่หรือหลังเบาๆ แต่หนักแน่น เพื่อไม่ให้ผู้โดยสารรู้สึกเจ็บหรืออึดอัดเกินไป

สิ่งสำคัญที่สุดคือ "ความปลอดภัย" โอชิยะ ต้องคอยสอดส่องไม่ให้มีกระเป๋า เสื้อผ้า หรืออวัยวะส่วนใดส่วนหนึ่งของผู้โดยสารติดอยู่ที่ประตูรถไฟ พร้อมทั้งต้องมีทักษะการเจรจาต่อรอง ขอความร่วมมือให้ผู้โดยสารขยับตัว หรือรอขบวนถัดไปในกรณีที่แน่นจนเกินขีดจำกัดแล้ว

ใครบ้างที่เป็น "โอชิยะ"?

ในอดีตและปัจจุบัน โอชิยะส่วนใหญ่จะเป็นพนักงานของบริษัทรถไฟ รวมถึงนักศึกษาที่หารายได้พิเศษ (Part-time) โดยเน้นผู้ที่มีร่างกายแข็งแรง เนื่องจากต้องใช้พละกำลังในการต้านทานคลื่นมนุษย์มหาศาล แม้ปัจจุบันจะเริ่มเปิดกว้างรับผู้หญิงเข้ามาทำหน้าที่นี้บ้างแล้ว แต่ด้วยเนื้องานที่ต้องใช้แรงกายสูง จึงยังคงเห็นผู้ชายปฏิบัติหน้าที่นี้เป็นหลัก

เบื้องหลังความตรงต่อเวลาของรถไฟญี่ปุ่น

แม้หลายคนอาจมองภาพการถูกดันเข้ารถไฟเป็นเรื่องน่าอึดอัด แต่สำหรับคนญี่ปุ่นแล้ว โอชิยะ คือฮีโร่ผู้อยู่เบื้องหลังระบบขนส่งมวลชนอันมีประสิทธิภาพ หากขาดพวกเขาไป รถไฟอาจเกิดความล่าช้า (Delay) สะสมจนกระทบต่อระบบเศรษฐกิจและการทำงานของคนทั้งเมือง