เจรจาสันติภาพ''อาเจะห์''
เมื่อความรุนแรงไม่สามารถยุติปัญหาที่เกิดขึ้น ย่อมมีแนวทางดับไฟแห่งความรุนแรง แนวทางเจรจาสันติภาพจึงเกิดขึ้น ผู้นำของขบวนการอาเจะห์เสรีที่สำคัญรวมทั้ง ฮะซัน ดี ติโร ได้ลี้ภัยทางการเมืองไปอยู่สวีเดน กลุ่มนี้เริ่มเจรจาสันติภาพกับรัฐบาลเมื่อราว พ.ศ. 2533 โดยการประสานงานของรัฐบาลสวีเดน จากนั้น ขบวนการอาเจะห์เสรี ได้แตกแยกออกเป็นสองกลุ่ม คือ กลุ่มดั้งเดิม (แนวร่วมปลดปล่อยชาติอาเจะห์แห่งสุมาตรา) และกลุ่มสภาแห่งรัฐขบวนการอาเจะห์เสรี แต่ยังคงมีการลอบสังหารผู้นำกลุ่มกันอยู่ การเจรจาจึงยังไม่คืบหน้าไปเท่าใดนัก
แต่หลังสึนามิพัดเข้าใส่จังหวัดอาเจะห์ ทำให้ขบวนการอาเจะห์เสรีประกาศสงบศึกเมื่อ 28 ธันวาคม พ.ศ. 2547 และยอมรับความช่วยเหลือจากรัฐบาลอินโดนีเซีย หลังจากนั้นได้มีการประชุมเจรจาสันติภาพระหว่างกันเมื่อ 27 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2548 ที่ประเทศฟินแลนด์และมีการลงนามในสนธิสัญญาสันติภาพเมื่อ 15 สิงหาคม พ.ศ. 2548 จนนำไปสู่การถอนกำลังทหารจากรัฐบาล และมีการนิรโทษกรรม การปล่อยตัวผู้ถูกคุมขัง ยอมให้เลือกตั้ง ผู้นำกองโจรจึงวางอาวุธ เพื่อเข้าร่วมกระบวนการสร้างสันติภาพ จนนำไป สู่การเลือกตั้งในวันที่ 11 ธันวาคม พ.ศ. 2549 สะท้อนให้เห็นอย่างหนึ่งว่า ทั้งสงคราม การใช้กำลัง เมื่อประลองกันไปแล้ว สุดท้ายก็ต้องกลับมาเจรจากัน.