ชาร์จไฟรถเต็ม 100% ทุกครั้ง ทำรถ EV พังได้จริงไหม?

ทุกคนที่ซื้อรถยนต์ไฟฟ้า เพราะต้องการความประหยัดในเรื่องของการเดินทางเพราะสามารถชาร์จไฟแทนการเติมน้ำมันทำให้บางคนบอกว่ารักโลก จนเกิดเรื่องเข้าใจผิดหนึ่งเรื่องคือ ไหนๆ แล้วก็ชาร์จไฟให้เต็มตลอดเวลา ไว้เลยดีกว่าจะได้พร้อมใช้ แต่จริงๆ เป็นเรื่องที่ผิด และกูรูส่วนใหญ่บอกไม่ควรทำ ทั้ง รถยนต์ไฟฟ้า (EV) และปลั๊กอินไฮบริด (PHEV) มือใหม่ เพราะอะไรวันนี้ Sanook Auto มีคำตอบ

 

ชาร์จไฟ 100% ดีหรือทำร้ายรถ

ก่อนอื่นต้องบอกก่อนว่าแบตเตอรี่ที่ใช้ในรถยนต์ไฟฟ้า หรือ PHEV ส่วนใหญ่เป็นประเภท ลิเธียมไอออน (Li-ion) ซึ่งเป็นเทคโนโลยีเดียวกับที่ใช้ในสมาร์ทโฟน แบตเตอรี่ชนิดนี้มีข้อดีคือเก็บประจุได้มากและมีน้ำหนักเบา แต่ก็มีจุดอ่อนไหวต่อสภาวะการชาร์จไฟเช่นกัน

เช่นการชาร์จแบตเตอรี่ลิเธียมไอออนให้เต็ม 100% และคงสถานะนั้นไว้เป็นเวลานาน จะทำให้แบตเตอรี่อยู่ในสภาวะที่มี "ความเครียดสูง" (High Voltage Stress) สภาวะนี้จะเร่งให้เกิดการเสื่อมสภาพของเซลล์แบตเตอรี่เร็วขึ้น ลองนึกภาพตามง่ายๆ เหมือนกับการที่เรากินอิ่มจนแน่นท้องตลอดเวลา ร่างกายก็ย่อมทำงานหนักและเสื่อมถอยเร็วกว่าปกติ

เหตุผลหลักที่ไม่แนะนำให้ชาร์จเต็ม 100% บ่อยๆ คือ

• ยืดอายุการใช้งานแบตเตอรี่: การรักษาะดับการชาร์จให้อยู่ในช่วงที่เหมาะสม จะช่วยชะลอการเสื่อมของแบตเตอรี่ ทำให้สามารถเก็บประจุไฟได้ดีและใช้งานได้ยาวนานขึ้น ซึ่งหมายถึงการรักษาระยะทางวิ่งสูงสุดของรถ (Maximum Range) ให้ใกล้เคียงกับค่าเดิมจากโรงงานได้นานที่สุด
• ลดความร้อนสะสม: เรื่องที่ต้องรู้เพิ่มคือกระบวนการชาร์จไฟในช่วง 80-100% จะเกิดความร้อนสะสมสูงกว่าช่วงอื่นๆ คามร้อนเป็นอีกหนึ่งปัจจัยสำคัญที่ทำลายสุขภาพของแบตเตอรี่
• ประสิทธิภาพของระบบ Regenerative Braking: รถยนต์ไฟฟ้ามีระบบเบรกที่สามารถแปลงพลังงานจลน์กลับมาเป็นไฟฟ้าเพื่อชาร์จแบตเตอรี่ (Regenerative Braking) หากแบตเตอรี่เต็ม 100% จะไม่มีพื้นที่เหลือให้เก็บพลังงานที่ได้กลับคืนมา ทำให้ประสิทธิภาพของระบบนี้ลดลงในช่วงแรกของการขับขี่

ชาร์จไฟแบบไหนดีที่สุด

เมื่อรู้เรื่องของแบตเตอรี่แบบ Li-ion แล้วจะชาร์จอย่างไรดี ทางด้านกูรู, ผู้เชี่ยวชาญและผู้ผลิตรถยนต์ไฟฟ้าหลายค่ายจึงมักแนะนำ "กฎ 80/20" ซึ่งเป็นแนวทางการชาร์จที่ได้รับการยอมรับอย่างกว้างขวางว่าดีต่อสุขภาพแบตเตอรี่ในระยะยาว

• ชาร์จสำหรับการใช้งานทั่วไป ที่ 80% ก็พอ เนื่องจากการขับขี่ในชีวิตประจำวัน การตั้งค่าจำกัดการชาร์จไว้ที่ 80% ถือว่าเพียงพอและเป็นมิตรต่อแบตเตอรี่มากที่สุด

• หลีกเลี่ยงการปล่อยให้แบตเตอรี่ต่ำกว่า 20% เช่นเดียวกับการไม่ควรชาร์จจนเต็ม การปล่อยให้แบตเตอรี่เหลือน้อยเกินไปบ่อยๆ ก็สร้างความเครียดให้กับเซลล์แบตเตอรี่เช่นกัน

แล้วเมื่อไหร่ที่ควรชาร์จ 100%? การชาร์จไฟจนเต็ม 100% ไม่ใช่เรื่องต้องห้ามเสียทีเดียว แต่ควรทำเมื่อมีความจำเป็นจริงๆ เช่น ก่อนการเดินทางไกล เพื่อให้รถวิ่งได้ระยะทางสูงสุด และควรวางแผนให้เมื่อชาร์จเต็มแล้วได้ออกเดินทางเลย ไม่ควรจอดทิ้งไว้ข้ามคืนในขณะที่แบตเตอรี่เต็ม 100%

ชาร์จไฟรถไฟฟ้า VS ชาร์จไฟมือถือเหมือนกันไหม? 

เมื่อพูดถึงเทคโนโลยีแบตเตอรี่ลิเธียมไอออน หลักการพื้นฐานในการดูแลรักษาของทั้งรถยนต์ไฟฟ้าและสมาร์ทโฟนนั้น เหมือนกัน นั่นคือการหลีกเลี่ยงการชาร์จเต็ม 100% ค้างไว้ และไม่ปล่อยให้แบตเตอรี่หมดจนเกลี้ยง (0%) บ่อยๆ เพื่อยืดอายุการใช้งาน

อย่างไรก็ตาม ก็มีความแตกต่างในรายละเอียดและผลกระทบอยู่บ้าง

คุณลักษณะ	การชาร์จรถยนต์ไฟฟ้า (EV)	การชาร์จสมาร์ทโฟน
ผลกระทบต่ออายุการใช้งาน	มีนัยสำคัญสูง แบตเตอรี่มีราคาแพงมาก การเปลี่ยนมีค่าใช้จ่ายสูง การดูแลรักษาจึงสำคัญอย่างยิ่ง	มีนัยสำคัญ แต่ค่าเปลี่ยนแบตเตอรี่ไม่สูงเท่า และผู้ใช้ส่วนใหญ่มักเปลี่ยนเครื่องใหม่ใน 2-4 ปี
ระบบจัดการแบตเตอรี่ (BMS)	ซับซ้อนและฉลาดกว่ามาก มีระบบระบายความร้อน/อุ่นแบตเตอรี่ และป้องกันการชาร์จเกินที่ซับซ้อน	มีระบบจัดการพลังงาน แต่โดยทั่วไปไม่ซับซ้อนเท่าของรถยนต์
พฤติกรรมการชาร์จ	ผู้ใช้สามารถตั้งค่าจำกัดเปอร์เซ็นต์การชาร์จได้โดยตรงจากตัวรถหรือแอปพลิเคชัน	สมาร์ทโฟนรุ่นใหม่ๆ เริ่มมีฟีเจอร์ "Optimized Charging" ที่จะเรียนรู้พฤติกรรมผู้ใช้และชาร์จถึง 80% ก่อน แล้วค่อยชาร์จเต็ม 100% ก่อนเวลาที่ผู้ใช้จะตื่นนอน
ความเร็วในการชาร์จ (Fast Charging)	การใช้ DC Fast Charge บ่อยๆ จะส่งผลต่อสุขภาพแบตเตอรี่มากกว่าการชาร์จแบบ AC ปกติที่บ้าน	การใช้ Fast Charge ก็ส่งผลให้แบตเตอรี่ร้อนและเสื่อมเร็วขึ้นเช่นกัน แต่ผู้ใช้มักยอมรับเพื่อความสะดวก

 

ดังนั้นโดยสรุปแล้ว การดูแลแบตเตอรี่รถยนต์ไฟฟ้า หรือจะเป็นมือถือของคุณก็ยังคงเป็นหลักการเดียวกันคือ ควรชาร์จไฟให้เหมาะสม ไม่ควรให้แบตเตอรี่ร้อนจนเกิดความเครียดเช่นการชาร์จไฟเต็ม 100% ตลอดเวลา จะช่วยให้ถนมอแบตเตอรี่ได้ การชาร์จเต็มร้อยจะทำให้อายุสั้นลง และเกิดความเสียหายในอนาคตได้ง่ายเช่นกันนะ ลองปรับพฤติกรรมดูนะครับ