หมาทำหน้าจ๋องๆ อย่าเพิ่งคิดว่า "สำนึกผิด" กูรูเฉลยความจริงชวนอึ้ง มนุษย์ไม่รู้อะไรซะแล้ว!

หมาทำหน้าจ๋องๆ อย่าเพิ่งคิดว่า "สำนึกผิด" กูรูเฉลยความจริงชวนอึ้ง ทักษะสุดแยบยล มนุษย์ไม่รู้อะไรซะแล้ว!

“มันทำหน้ารู้สึกผิดแบบสุด ๆ แบบนี้ แสดงว่ารู้ตัวแน่ ๆ ว่าทำผิดใช่ไหม?” หลายคนที่เลี้ยงหมา เมื่อเห็นเจ้าตูบทำหน้าหงอย หูตก หางจุกหว่างขา ก็มักจะใจอ่อนจนยกโทษให้ แต่ผู้เชี่ยวชาญเตือนว่า สีหน้าแบบนั้น จริง ๆ แล้วไม่ใช่ความละอายใจ แต่เป็น "สัญชาตญาณเอาตัวรอด" ที่หมาใช้เพื่อลดความขัดแย้งกับมนุษย์ต่างหาก จริง ๆ แล้วหมาที่ดูซื่อ ๆ นั้น กลับอ่านสีหน้าคนเก่งสุด ๆ ในยามคับขัน!

จากผลการสำรวจในต่างประเทศ พบว่ากว่า 74% ของเจ้าของหมาเชื่อว่า “หมาของตัวเองรู้ว่าทำผิด”

แต่ผู้เชี่ยวชาญด้านพฤติกรรมสัตว์ยืนยันว่า ตอนนี้ยังไม่มีหลักฐานชัดเจนที่แสดงว่าหมามีอารมณ์อย่าง “รู้สึกผิด” ได้จริง แม้ว่าหมาจะสามารถรู้สึกถึงอารมณ์พื้นฐานอย่างความสุขหรือความกลัวได้ แต่ความรู้สึกซับซ้อนอย่างอาย อิจฉา หรือภูมิใจนั้น จำเป็นต้องมี “ความตระหนักรู้ในตนเอง” ซึ่งอาจเกินขีดความสามารถของหมา

“ดวงตาหมาน้อยผู้น่าสงสาร” อาจเป็นแค่ความเข้าใจผิด?

ศาสตราจารย์ Alexandra Horowitz จากมหาวิทยาลัยโคลัมเบีย และหัวหน้าห้องทดลองพฤติกรรมสุนัข Horowitz Dog Cognition Lab ได้ทำการทดลองเกี่ยวกับ “ปริศนาแห่งความรู้สึกผิด” มาตั้งแต่ปี 2009

เธอออกแบบการทดลองโดยให้หมา 14 ตัว ได้รับคำสั่งจากเจ้าของว่า “ห้ามกินขนมที่วางอยู่ตรงหน้า” แล้วให้เจ้าของออกจากห้อง จากนั้น Horowitz จะให้บางตัวแอบกินขนม ส่วนบางตัวไม่ได้กินเลย

ต่อมาเมื่อเจ้าของกลับมา Horowitz จะแกล้งบอกเจ้าของผิดๆ เช่น บอกว่าหมากินขนม (ทั้งที่ไม่กิน) หรือบอกว่าไม่ได้กิน (ทั้งที่กินหมดแล้ว)

ผลลัพธ์ที่น่าตกใจคือ หมาเหล่านั้นที่ “ไม่ได้ผิด” กลับแสดงสีหน้าแบบรู้สึกผิดชัดเจนที่สุด เช่น ก้มหน้า หางตก หลบสายตา ฯลฯ

Horowitz อธิบายว่า พฤติกรรมเหล่านี้ไม่ใช่เพราะหมารู้สึกผิด แต่เป็น การตอบสนองตามสัญชาตญาณต่อท่าทางและน้ำเสียงของเจ้าของ และเธอยังเขียนบทความลงใน The Washington Post ระบุว่า “สิ่งที่เราเรียกว่า guilty look (หน้าสำนึกผิด) จริง ๆ แล้วควรเรียกว่า submissive look (ท่าทางยอมแพ้) มากกว่า” ซึ่งมันหมายความว่า “ไม่ว่าคุณจะคิดว่าฉันทำอะไรผิด โปรดอย่าลงโทษฉันเลย”

ทำไมหมาถึงทำหน้ารู้สึกผิด? จริง ๆ แล้วคือกลยุทธ์ “ลดอารมณ์เจ้าของ”

ผู้เชี่ยวชาญอธิบายเพิ่มเติมว่า พฤติกรรมแบบนี้เป็นผลมาจากการเรียนรู้ผ่านประสบการณ์กับมนุษย์ เช่น ทุกครั้งที่หมาฉี่บนพรม หรือกัดรองเท้าแล้วโดนดุ มันจะสังเกตได้ว่า “ก้มหน้าหูตก = เจ้าของจะใจเย็นลง” จนสุดท้าย “หน้าเศร้า” กลายเป็นวิธีเอาตัวรอดที่หมาใช้ได้ผล

จากผลสำรวจของ Animal Welfare University Alliance ในต่างประเทศ พบว่าเกือบ 60% ของเจ้าของหมายอมรับว่า “พอเห็นหมาทำหน้าสำนึกผิด ก็ไม่ค่อยอยากดุมันแล้ว”

แม้ว่าวิทยาศาสตร์จะยืนยันว่า “หมาไม่รู้จริง ๆ ว่าทำผิดอะไร” แต่บนอินเทอร์เน็ต ภาพหมาทำหน้าสำนึกผิดยังคงได้รับความนิยม เช่น เว็บไซต์ DogShaming.com ที่ก่อตั้งโดย Pascale Lemire ก็เคยกล่าวว่า “ฉันไม่คิดว่าหมาจะรู้สึกผิดจริง ๆ หรอก พวกมันแค่เรียนรู้ว่า ทำหน้าซื่อ ๆ แบบนี้ = เจ้าของไม่โกรธแล้ว แค่นั้นเอง”

หมาไม่ได้รู้สึกผิด แต่ “อ่านอารมณ์คน” เก่งมาก!

งานวิจัยนี้ทำให้เจ้าของหลายคนตกใจ เพราะมันแสดงให้เห็นว่า หมาไม่ได้แค่ซื่อ ๆ แต่มัน “อ่านอารมณ์” และ “ปรับตัว” ได้อย่างชาญฉลาด แม้ว่าจะไม่รู้ว่าผิดอะไร แต่รู้ว่า “เจ้าของกำลังไม่พอใจ” และจะ “แสดงท่าทางน่าสงสาร” เพื่อให้เจ้าของใจเย็นลง

ดังนั้น ครั้งหน้าถ้าเจ้าหมาทำหน้าสำนึกผิด อย่าเพิ่งใจอ่อน ลองคิดดูสักนิดก่อนว่า มันรู้จริงไหม หรือแค่แสดงละครอยู่ก็ได้นะ!