รวมศัพท์ภาษาเหนือ ตัวอย่างประโยคภาษาเหนือ ให้เพื่อนๆ อู้กำเมืองกัน
ภาษาเหนือ เป็นภาษาถิ่นของจังหวัดในภาคเหนืองของไทย ซึ่งภาษาถิ่นนั้นถือว่าเป็นภาษาที่สวยงาม บ่งบอกถึงวัฒนธรรม เอกลักษณ์ ลักษณะความเป็นอยู่ และวิถีชีวิตของผู้คน ในท้องถิ่นของแต่ละภาค ของแต่ละที่ได้เป็นอย่างดี โดยภาษาถิ่นเป็นภาษาย่อยที่ใช้พูดจากันในท้องถิ่นต่างๆ ซึ่งเกิดจากการใช้ภาษาเพื่อการสื่อความหมาย ความเข้าใจกันระหว่างผู้คนที่อาศัยอยู่ตามท้องถิ่นนั้นๆ ซึ่งอาจจะแตกต่างไปจากมาตรฐาน หรือภาษาที่คนส่วนใหญ่ของแต่ละประเทศใช้กัน
โดยภาษาถิ่นของภาคเหนือ เรียกว่าภาษาถิ่นพายัพ (คำเมือง) นั่นคือ ภาษาถิ่นที่ใช้สื่อสารอยู่ในบางจังหวัดของภาคเหนือตอนบน หรือภาษาในอาณาจักรล้านนาเดิม มักจะพูดกันมากในจังหวัดเชียงใหม่ แม่ฮ่องสอน เชียงราย พะเยา ลำปาง น่าน ลำพูน ตาก แพร่ เป็นต้น โดยในครั้งนี้ เราก็ได้รวบรวมศัพท์ ภาษาเหนือ ที่เรามักจะได้ยินผ่านหูบ่อยๆ มาฝากเพื่อนๆ กัน จะได้ อู้กำเมืองกันได้สบายๆ
คำศัพท์ภาษาเหนือ จากละคร กลิ่นกาสะลอง
- กาสะลอง = ดอกปีป ที่มีลักษณะสีขาว กลิ่นหอม
- ซ้องปีบ = ดอกปีบที่นำมาประดับผม
- เอาแต่ใจ๋ตั๋วเก่า = เอาแต่ใจ
- ปี้นั่นน่ะก่ะขี้วอกขี้จุ๊ วอกจะใดก็ฟังบ่ขึ้น = พี่นั้นแหละที่โกหก โกหกยังไงก็ฟังไม่ขึ้น
- สลิดดก =ระริกระรี้
- แฮ่นป้อจาย = หิวผู้ชาย
- หัน = เห็น
- หื่อ = ให้
- ท่า = คอย
- ผ่อ = มอง, ดู
- บ่ = ไม่
- ยะ = ทำ
- ขี้จุ๊ = โกหก
- ไค้หัน = อยากเห็น
- โตย = ด้วย
- จะอั้น = อย่างนั้น
- จะไปพั่ง = อย่ารีบ
- จะได = อย่างไร
- วันศีล = วันพระ
- ลำ = อร่อย
- แลงนี้ = เย็นนี้
- ฮ้อง = เรียก
- ติ้ว = หิ้ว
- ใจ๋ขึ้น = อารมณ์เสีย
- โขด = โกรธ
- อะหยัง = อะไร
- เฮือน = บ้าน
- โฮงยา = โรงพยาบาล
- วอก = โกหก,ตอแหล
- ฮากแตก = อ้วกแตก
- ขอย = อิจฉา
คำศัพท์ภาษาเหนือ คำนาม สรรพนาม
- เธอ = ตั๋ว(สุภาพ) , คิง (ไม่ค่อยสุภาพส่วนใหญ่ใชักับเพื่อนผู้ชาย)
- ฉัน = เปิ้น (สุภาพ) , ฮา (ไม่ค่อยสุภาพส่วนใหญ่ใชักับเพื่อนผู้ชาย)
- เขา (สรรพนามบุรุษที่ 3) = เปิ้น
- ผู้ชาย = ป้อจาย
- ผู้หญิง = แม่ญิง
- พวกเขา = หมู่เขา
- พวกเธอ = สูเขา (สุภาพ), คิงเขา (ไม่ค่อยสุภาพส่วนใหญ่ใชักับเพื่อนผู้ชาย)
- พวกเรา = หมู่เฮา, เฮาเขา
- พ่อ = ป้อ
- พี่ชาย = อ้าย,ปี่
- ปู่ย่าตายาย ลุงป้าน้าอา = อุ้ย (เช่น แม่อุ้ย ป้ออุ้ย)
- พี่สาว = ปี่
- ปฏิทิน = ปั๊กกะตืน คำเมืองแท้ๆจะแปลว่าปฏิทิน
- โรงเรียน = โฮงเฮียน
- เรือน = เฮือน
- คำเล่าลือ = กำสีเน
- อิฐ = บ่าดินกี่
- โรงบาล = โฮงบาล
- ร้านค้า = ร้านก้า
- กระท่อม = ห้าง
- ใคร = ไผ
- เพื่อน = เปื้อน
ตัวอย่างประโยค
- คนขับรถแดง = ปี้มากั๋นกี่คนครับ? จะไปตี๊ไหน? แปลว่า พี่มากันกี่คนครับ จะไปที่ไหน?
- ผู้โดยสาร = หมู่เฮามากั๋น 4 คนเจ้า แปลว่า พวกเรามากัน 4 คนค่ะ
- ไผจะฝากซื้ออะหยังบอกได้นะ แปลว่า ใครจะฝากซื้ออะไรบอกได้นะ
- ฮาฮักคิงหนาบ่ะเปื้อน แปลว่า กูรักมึงนะโว๊ยเพื่อน
จำนวนนับภาษาเหนือ
- 1 = นึ่ง
- 2 = สอง
- 3 = สาม
- 4 = สี่
- 5 = ห้า
- 6 = ฮก
- 7 = เจ๋ด
- 8 = แปด
- 9 = เก้า
- 10 = ซิบ
- 11 = ซิบเอ๋ด
- 20 = ซาว
- 21 = ซาวเอ๋ด
- 25 = ซาวห้า
- 120 = ร้อยซาว
- 1,000 = ปัน
- 1,100 = ปันเอ็ด
ตัวอย่างประโยค
- นักท่องเที่ยว = ไปสนามบินราคาเท่าไหร่คะ?
- คนขับรถแดง = ซาวห้าบาท แปลว่า 25 บาท
พืช ผัก ผลไม้ ภาษาเหนือ
- มะละกอ = บะก้วยเต๊ศ
- แตงล้าน = ม่ะแต๋งซั้ง ( ร้านที่ทำให้เครือแตงพันขึ้นไป ทางเหนือเรียกว่า ซั้ง )
- กล้วยน้ำว้า = ก้วยอ่อง / ก้วยนิอ่อง
- มะตูม = บะปีน
- ส้มเขียวหวาน = ส้มเกลี้ยง เขียวหวาน
- น้อยหน่า = ม่ะหน้อแหน้ / น้อยแหน้
- บวบงู = ม่ะนอยงู
- แตงกวา = บะแต๋ง
- กล้วย = เชียงใหม่ เรียก ก้วยใต้ ลำปาง เรียก ก้วยลิอ่อง หรือ ก้วย โก๊ย
- กล้วยน้ำว้า = ก้วยใต้
- มะเขือเปราะ = บะเขือผ่อย
- มะเขือยาว = บะเขือขะม้า - - ออกเสียง ม่ะเขือขะม่า / ม่ะเขือหำม้า
- มะระขี้นก = บะห่อย
- พุทรา = หม่ะตัน
- ละมุด = หม่ะมุด
- ขนุน = หม่ะหนุน,บ่ะหนุน
- มะพร้าว = บะป๊าว
- ส้มโอ = บะโอ
- กระท้อน = บะตื๋น หมะต้อง
- มะปราง = บะผาง
- ฝรั่ง = บ่ะหมั้น,บะแก๋ว
- ฟักทอง = บะฟักแก้ว /บะน้ำแก้ว/น้ำแก้ว
- ฟักเขียว = บะฟักหม่น
- มะเขือเทศ = บะเขือส้ม
- กระท้อน = บะตึ๋น
- ตะไคร้ = ชะไคร
- มะแว้ง = บะแขว้งขม
- มะเขือพวง = บะแขว้ง /บ่ะแขว้งกุลา
- ผักตำลึง = ผักแคบ
- ชะพลู = ผักแค ใบปูนา ปูลิง
- ลูกยอ = หม่ะต๋าเสือ
- คึ่นช่าย = ผักกะพึน,กำพึน (กะปึน)
สัตว์ ภาษาเหนือ
- ลูกอ๊อด = อีฮวก
- ค้างคก = ค้างคาก กบตู่
- กิ้งก่า = จั๊ก-ก่า
- ปลาไหล = ปลาเอี่ยน ปลาเหยี่ยน
- จิ้งหรีด = จิ้กุ่ง,จิ้หีด
- จิ้งเหลน = จั๊ก-กะ-เหล้อ
- ปู = ปู๋
- ปลา = ป๋า
- ช้าง = จ๊าง
เครื่องใช้ภาษาเหนือ
- ถุงเท้า = ถุงตี๋น
- กระดุม = บะต่อม
- เข็มขัด = สายแอว สายฮั้ง
- รองเท้า = เกือก /เกิบ
- กรรไกร = มีดยับ มีดแซม
- ทับพี = ป้าก
- ช้อน = จ๊อน
- ยาสูบ = ซีโย
- ผ้าเช็ดตัว = ผ้าตุ้ม
- ผ้าห่ม = ผ้าต๊วบ
- รองเท้าฟองน้ำ = แค็บ
คำวิเศษณ์ และอื่นๆ
- โง่ = ง่าว
- ก็ = ก่
- ถึง = เถิง
- เช่น = เจ้น
- เป็น = เป๋น
- ไม่ = หมะ (เช่น หมะใจ๊ = ไม่ใช้)
- นะ = เน้อ (เช่น เน้อครับ = นะครับ)
- ร่ม หมายถึง (ร่มกันแดด-กันฝน) = จ้อง
- ร่ม หมายถึง ร่มเงา = ฮ่ม
- เหนียว = ตั๋ง
- ใหญ่ = หลวง (เช่น "หูหลวง" = "หูใหญ่")
- แบบนั้น อย่างนั้น = จะอั้น
- แบบนี้ อย่างนี้ = จะอี้
- ทุก = กุ๊ (เช่น กุ๊ๆ คน= ทุกๆคน)
คำกริยา ภาษาเหนือ
- กิน = กิ๋น
- กำปั้น หมัด = ลูกกุย
- ก่าย = ปาด อิง
- กางร่ม = กางจ้อง
- โกหก = วอก ขี้จุ๊
- โกรธ = โขด
- กลับ = ปิ๊ก (เช่น "เฮาปิ๊กบ้านละหนา")
- ขี้เหนียว = ขี้จิ๊
- ขโมย = ขี้ลัก
- ขี่หลังคน (เกาะ) = เก๊าะ
- เครียด = เกี้ยด
- คิด = กึ๊ด
- เจ็บ = เจ๊บ
- จริง = แต๊ (เช่น "แต๊ก๊ะ" = "จริงหรอ")
- ใช้ = ใจ๊
- เด็ก = ละอ่อน
- ดู = ผ่อ
- ตกบันได = ตกคันได
- ทำ = ยะ (เช่น "ยะหยัง" = "ทำอะไร")
- เที่ยว = แอ่ว
- นั่งขัดสมาธิ = นั่งขดขวาย
- นั่งพับเพียบ = นั่งป้อหละแหม้
- นั่งไขว่ห้างเอาเท้าข้างหนึ่งพาดบนเข่า = นั่งปกขาก่ายง้อน
- นั่งยอง ๆ = นั่งข่องเหยาะ,หย่องเหยาะ
- นั่งลงไปเต็มที่ตามสบาย (โดยไม่กลัวเปื้อน) = นั่งเป้อหละเหม้อ, นั่งเหม้อ
- นั่งวางเฉย นั่งหัวโด่ = นั่งคกงก(ก๊กงก)
- พูด = อู้
- รู้ = ฮู้
- รัก = ฮัก
- ลื่นล้ม = ผะเริด
- วิ่ง = ล่น
- สวยจังเลยนะ = งามหลายน้อ
- สะดุด = ข้อง
- สวมรองเท้า = ซุบแข็บ
- สบายอกสบายใจ = ซว่างอกซว่างใจ๋
- เหนื่อย = อิด หม้อย
- เหรอ = ก๊ะ
- ห่วง = ห่วง (คำเมืองแท้ๆคือ อ่วง ว้อง หรือ ข๋าง)
- ให้ = หื้อ
- อยากอ้วก อยากอาเจียน = ใค่ฮาก
- อยาก = ไข
- อย่าพูดมาก = จ๊ะไปปากนัก
- อร่อย = ลำ
- อร่อยมาก = จ๊าดลำ
- อย่าพูดเสียงดัง = จ๊ะไปอู้ดัง
- คิดไม่ออก = กึ๊ดหม่ะออก
- อย่าคิดมาก = จ๊ะไปกึ๊ดนัก
- อย่าพูดเสียงดัง = จ๊ะไปอู้ดัง
- ทำไม = อะหยัง
ตัวอย่างประโยค
- ทำไมละ = อะหยังละ
- วันนี้หยังมางาม = วันนี้ทำไมสวยจัง
- มาเมินแล้วกา = มานานแล้วเหรอ
- รู้ได้ยังไง = ฮู้ได้จะใด
- พูดไปเรื่อย = ว่าไปเล่ย
- ไม่ได้ข่าวคราว = ดั้กแส้ป
- จะไปที่ไหน = จะไปตี๊ไหน
ภาษาเหนือ เกี่ยวกับ กลิ่น รส
- เหม็นโอ๊ง, เหม็นโอ่ = เหม็นเน่า
- จ๋างแจ้ดแผ้ด = จืดชืด
- ขมแก๊ก = ขมมาก
- ส้มโจ๊ะโล๊ะ = รสเปรี้ยวมาก
- ฝาดหยั่งก้นตุ๊ = รสฝาดมาก
ภาษาเหนือ เกี่ยวกับ คำด่า หรือ คำที่เพื่อนๆ ใช้หยอกล้อคุยกัน
- สลิด = ระริกระรี้
- สลิดอย่างวอก = ดัดจริต
- แฮ่น = ร่าน
- ขี้จุ๊ / ขี้วอก = โกหก
- จ๊าดหมา = ชาติหมา
- สึ่งตึง = ปัญญาอ่อน
- จะไปปาก = หุบปาก
- หยั่งวอก = ปลิ้นปล้อน, กลับกลอก
คำศัพท์ภาษาเหนือ อาหาร
- ปู๋อ่อง = ปูอ่อง เป็นอาหารที่ทำจากมันของปู โดยการเอามันของปูนาที่อยู่ในกระดอง เติมด้วยเครื่องเทศแล้วเอาไปย่าง
- ไส้อั่ว = ไส้อั่ว คำว่า "อั่ว" หมายถึงการยัด หรือ การกรอก โดยนำหมูที่หมักด้วยเครื่องเทศไปยัดใส่ไส้อ่อนของหมู แล้วนำไปย่าง
- หน่ออั่ว = หน่ออั่ว เป็นอาหารที่นำเนื้อหมูยัดเข้าไปในหน่อไม้ แล้วนำไปทอด จะมีรสชาติของหน่อไม้และเนื้อหมู และเครื่องเทศที่เราหมักหมู ซึ่งจะหอมมากๆ
- หนังปอง = หนังพอง อาหารชนิดนี้จะคล้ายกับแคปหมู แต่หนังปองจะทำจากหนังวัว หรือ หนังควาย วิธีการทำจะคล้ายๆ แคปหมู โดยนำหนังไปตากให้แห้ง แล้วนำไปทอด
- แก๋งอ่อม = แกงอ่อม ภาษาเหนือคำว่า "อ่อม" หมายถึงการนำไปตั้งไฟพอรุมๆ แกงอ่อมจึงต้องมีการนำไปตั้งไฟนานๆ เพื่อให้เนื้อเปื่อย โดยแกงอ่อมทางเหนือจะต่างจากอีสาน เพราะทางเหนือจะเน้นเนื้อเป็นหลักใส่ผักน้อย แต่ทางอีสานจะเน้นผัก
- แก๋งผักเฮือด = แกงผักเฮือด ซึ่งผักเฮือดในภาคอื่นๆ อาจจะเรียกว่าผักไกร ผักเลียบ ผักเลือด ซึ่งแต่ละภาคจะเรียกชื่อต่างกัน ทางภาคเหนือนิยมนำไปแกงใส่เนื้อหมู แล้วปรุงรสด้วยน้ำมะขามเปียก
- แก๋งผักหละ = แกงผักชะอม ภาษาเหนือ ผักหละ คือ ผักชะอม ทางเหนือจะนำมาแกงใส่เห็ด ใส่เนื้อตามชอบ
ตัวอย่างประโยค ภาษาเหนือน่ารัก เอาไว้บอกรักสำหรับหนุ่มๆ สาวๆ
- เปิ้นฮักตั๋ว = ฉันรักเธอ
- อ้ายฮักน้อง = พี่รักน้อง
- ฮาฮักคิงหนาบ่ะเปื้อน = กูรักมึงนะโว๊ยเพื่อน
- อ้ายลักเมาอี่น้อง = พี่แอบหลงรักน้อง
- อ้ายฮักน้องคนเดียว = พี่รักน้องคนเดียว
- ฮักไบ้ ฮักง่าว = รักมากมาย
- ฮักเสี้ยงขี้ = รักสุดใจ
- เปิ้นกึ๊ดเติงตั๋วหนา = ฉันคิดถึงเธอนะ
- ง่อม กึ๊ดเติง ถ้า = เหงา คิดถึง รอ
- สาวน้อยหน้าหมดต๋าใส = สาวน้อยหน้าใส
- เป็นแฟนกั๋นน่อ = เป็นแฟนกันนะ
- เป็นแฟนกั๋นบ๋อ = เป็นแฟนกันไหม
- ฮักตั๋วคนเดียว = รักเธอคนเดียว
- กึ๊ดเติงหาตั๋วกู้วัน = คิดถึงเธอทุกวัน
- บ่มีวันได ตี้เปิ้นจะบ่กึ๊ดเติงหาตั๋ว = ไม่มีวันไหน ที่ฉันจะไม่คิดถึงเธอ
- ฮักเตื้อแรก = รักครั้งแรก
- อ้ายฮักน้องมั่นทึ้ง = พี่รักน้องแน่นหนัก
- บอกฮัก = บอกรัก
- น่าฮัก = น่ารัก
- ตั้งแต่นี้ไป อ้ายจะฮักน้องคนเดียว = จากนี้ไป ฉันจะรักเธอคนเดียว
- ตั๋วเป็นแฟนเปิ้นแล้ว = เธอเป็นแฟนฉันแล้ว
- ฮักบ่มีวันต๋าย = รักไม่มีวันตาย
- นอนกอดกั๋น อุ่นจุ้นลุ่น = นอนกอดกัน อุ่นดีจัง
- ขอหยุบมือจิ่ม = ขอจับมือหน่อยนะ
- มอกอี้ก่ดีล้ำไป = แค่นี้ก็ดีเกินไป
- เปิ้นฮักตั๋วหนา = ฉันรักเธอนะ
- ฮักหม๊ดไจ๋ = รักหมดใจ
- ความฮักเป๋นอะหยัง ตี้สวยงาม = ความรักคือสิ่งสวยงาม
- เปิ้นฮักตั๋วคนเดียว จะบ่ฮักไผแหมแล้ว = ฉันรักเธอคนเดียว จะไม่รักใครอีกแล้ว
- อี่น้องคนนี้ น่าฮักขนาด = น้องสาวคนนี้ น่ารักมากมาย
- คนน่าฮัก ผ่อจะได ตึงบ่ก้าย = คนน่ารัก มองยังไง ก็ไม่เบื่อ
ตัวอย่างประโยค คำทักทายภาษาเหนือ
- สวัสดี๋คั๋บ ป้อแม่ปี้น้องทั้งหลาย = สวัสดีครับพ่อแม่พี่น้องทั้งหลาย
- สบายดีบ๋อ = สบายดีไหม
- เป๋นใดสบายดีบ๋อ = เป็นยังไง สบายดีไหม
- บ่อป๊ะกั๋นจ้าดเมิน = ไม่เจอกันนานเลย
- ไป๋ย่ะหยังอยู่ตี้ได๋ = ไปทำอะไรอยู่ที่ไหน
จากภาษาเหนือข้างบนในแต่ละหมวดนั้น เพื่อนๆ ลองมาอู้กำเมืองกันดูนะคะ และลองเอาไปอู้กับเพื่อนๆชาวเหนือกันค่ะ แล้วมาดูว่าเพื่อนคนเหนือจะฟังออกไหม
อ่านเพิ่มเติม
