จุดเริ่มต้นของชื่อ ‘มหาวิทยาลัยบ้านนอก’ นั้นมาจากเรื่องธรรมดา คือ พื้นที่ศึกษาวิถีชีวิตอันเรียบง่ายของคนในชุมชนซึ่งถูกปรับให้ตามทันโลกยุคปัจจุบัน ไม่ใช่แค่เพียงอยู่รอด แต่ก่อให้เกิดแหล่งเรียนรู้ที่ดีต่อผู้อื่น และทำให้ชุมชนเล็กๆ อย่าง ‘บ้านจำรุง’ กลายเป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงเกษตรธรรมชาติ

201024
385345
433146

เมื่อช่วงสิบกว่าปีก่อน การใช้ชีวิตของคนที่นี่อยู่ได้ด้วยการทำเกษตร ทำสวนผลไม้แบบทั่วไป แต่ดูเหมือนจะมีรายได้แค่พอหาเลี้ยงชีพได้ จึงทำให้เกิดการรวมกลุ่มอาชีพต่างๆ ในชุมชน จนกลายเป็น ‘สภาองค์กรชุมชน’ มีคุณชาติชาย เหลืองเจริญ เป็นประธาน และใช้แนวคิดตามหลัก ‘เศรษฐกิจพอเพียง’ ผสมผสานกับวัตถุดิบในพื้นที่ซึ่งขึ้นชื่อว่าเป็น ‘มรดกชุมชน’ ทำให้เกิดรูปแบบการพัฒนาอาชีพ การแปรรูป และเพิ่มมูลค่าสินค้า ในแบบฉบับชาวบ้าน ให้สมกับคำบอกเล่าถึงที่นี่ว่า ‘แหล่งเรียนรู้นอกตำรา ที่เขียนทฤษฎีจากแผ่นดิน’

ชุมชนบ้านจำรุง ประกอบด้วยพื้นที่หลักๆ ได้แก่ พื้นที่การเกษตร ฟาร์มตะพาบน้ำ และตลาดสีเขียว หรือศูนย์รวมผลผลิตทางการเกษตรของชุมชน ได้แก่ น้ำพริกกะปิ น้ำปลา ทุเรียนทอด หมาก พืชผักสมุนไพรพื้นบ้าน รวมถึงผลไม้ตามฤดูกาลทั้งมังคุด เงาะ ทุเรียน สละ แก้วมังกร มะยงชิด และลองกอง ซึ่งแต่ละชนิดอาจไม่มีเปลือกที่สวยงามแต่มีรสชาติดี และปราศจากสารเคมี เนื่องจากใช้ปุ๋ยอินทรีย์ชีวภาพที่ผลิตใช้กันเองในหมู่บ้าน

222184

ผลิตภัณฑ์ที่ขึ้นชื่อของที่นี่ คือ ‘เมี่ยงคำสมุนไพรไร้สารพิษ’ ซึ่งคัดสรรวัตถุดิบที่ปลูกด้วยปุ๋ยไร้สารเคมีจึงใช้ตะลิงปลิงกับส้มจี๊ดแทนมะนาวเพื่อหลีกเลี่ยงยากันแมลงในมะนาวใส่ข่ากุ้งแห้งและมะพร้าวจากสวนที่สำคัญคือนำลองกองจากสวนมาเป็นส่วนผสมทำให้รสหวานของเมี่ยงคำที่นี่กลายเป็นเอกลักษณ์ไม่เหมือนใครเสิร์ฟคู่น้ำจิ้มสมุนไพรครบเครื่องด้วยข่าตะไคร้หอมแดงกระชายและกะปิทำเอง

562562
678464
746198

ที่นี่ยังมี ‘บ้านพักโฮมสเตย์ชุมชน’ มีทั้งบ้านสองชั้นและชั้นเดียว โดยนักท่องเที่ยวจะพักอยู่กับเจ้าของบ้าน เสมือนเป็นญาติพี่น้องที่มาเรียนรู้ชีวิตประจำวันจริงๆ ไม่ว่าจะเป็นการทำธนาคารปูแสม บ้านปลา สวนยางพารา ธนาคารขยะ ธนาคารต้นไม้ และชมศิลปะของสุนทรภู่ซึ่งเป็นกวีเอกที่นับถือในชุมชน

463794

หากไม่มีเวลามาค้างคืนที่นี่ สามารถแวะมาทำกิจกรรมอื่นๆ ในชุมชนได้ อย่างนั่งรถรางฟังบรรยายพื้นที่การเกษตรและชมสวนผลไม้ เรียนรู้วิธีการปลอกพร้อมสาธิตการทอดทุเรียน รับประทานอาหารพื้นบ้าน และเลือกซื้อสินค้าท้องถิ่นจากตลาดสีเขียว
172487
801426

ถึงแม้มหาวิทยาลัยบ้านนอกจะไม่มีแม้ ใบปริญญา มอบให้หลังความสำเร็จที่เกิดขึ้นในชุมชน แต่พื้นที่นี้กลับได้เรียนรู้ที่จะอยู่รอด ก้าวผ่านความยากลำบาก และปรับตัวอยู่เสมอโดยไม่สูญเสียความเป็นตนเองไป

Info

ชุมชนบ้านจำรุง
ต. เนินฆ้อ อ. แกลง จ. ระยอง
ติดต่อสอบถามข้อมูลเพิ่มเติม :
โทร. 087-8178030 (คุณชาติชาย เหลืองเจริญ ประธานสภาองค์กรชุมชน)
โทร. 087-1437576 (คุณสำเริง ดีนาน ประธานศูนย์เรียนรู้เกษตรธรรมชาติบ้านจำรุง)
เว็บไซต์ : www.banjumfung.org

อัลบั้มภาพ ความสุขแสนเรื่องธรรมดา ที่มหาวิทยาลัยไร้ปริญญา ภาพที่ 9 / 10

ความสุขแสนเรื่องธรรมดา ที่มหาวิทยาลัยไร้ปริญญา