Green Knight สยองขวัญตำนานอัศวินเขียว โดย ก้อง ฤทธิ์ดี

“ตำนานเซอร์กาเวนกับอัศวินเขียว” มีมาตั้งแต่ศตวรรษที่ 14 เป็นหนึ่งในเรื่องเล่าชุดตำนานกษัตริย์อาเธอร์กับอัศวินโต๊ะกลม เรื่องราวของการต่อสู้ผจญภัย ความองอาจ ศักดิ์ศรีและการฟันฝ่าอุปสรรคแบบยุโรปยุคกลาง แต่ทั้งหมดที่ว่ามาไม่ใช่หนังเรื่องนี้ Green Knight หนังใหม่ของผู้กำกับเดวิด โลเวอรี่ (Pete’s Dragon, A Ghost Story) เอาตำนานโบราณที่ว่ามาสวมด้วยเกราะใหม่ – เกราะแห่งหนังจิตวิทยาสยองขวัญ อบอวลด้วยบรรยากาศทึมทึบ ในดินแดนที่คนเป็นและคนตายเดินชนไหล่กัน แถมด้วยสัตว์หิมพานต์ ยักษ์เศร้า นักบุญหัวขาด โจรกระจอก และปราสาทกลางหมอกและแม่นางหน้าหวานที่มอบบททดสอบอันแปลกประหลาดให้พระเอกของเรา

Green Knight เป็นหนังที่หนักด้วยสไตล์ ถึงแม้หนังจะดำเนินรอยตามสิ่งที่เรียกกันว่า quest narrative หรือเรื่องเล่าที่พระเอกต้องออกเดินทางไปทำภารกิจอะไรบางอย่างและต้องเอาชนะอุปสรรคต่างๆ ระหว่างทาง แต่ผู้กำกับไม่ได้สนใจจะเล่าเรื่อง มากกับที่เขาสนใจดัดแปลงตำนานยุคกลางนี้ด้วยภาษาภาพและเสียงแบบใหม่ ที่ทำให้การระหกระเหินของเซอร์กาเวน กลายเป็นการเดินทางสู่ก้นบึ้งของจิตใจไปพร้อมๆ กับการเดินทางไปตามนัดเพื่อพบกับชะตาชีวิตของตัวเอง

ถึงกระนั้น ผู้เขียนชอบการที่หนังวางตัวละครเซอร์กาเวนให้ผิดแปลกไปจากขนบหนังอัศวินที่เราคุ้นเคย ก่อนอื่นต้องรู้ก่อนว่า เซอร์กาเวนไม่ใช่อัศวินโต๊ะกลม อย่างมากเขาเป็นแค่ “วันนาบีอัศวิน” หรือคนที่อยากเป็นอัศวิน อยากมีตำนานของตัวเอง อยากให้มีลำนำขับขานถึงเรื่องราวความกล้าหาญของเขา เพราะแท้จริงแล้วเขาไม่มีคุณลักษณะแบบที่อัศวินต้องมีเลย – กาเวน (เดฟ พาเทล) เป็นหลานของกษัตริย์อาเธอร์ เป็นชายหนุ่มที่ “เกาะโต๊ะ” เวลาอัศวินตัวจริงเฉลิมฉลองกัน ในวันคริสต์มาส ระหว่างที่อาเธอร์กำลังมีงานเลี้ยง แขกไม่ได้รับเชิญปรากฏตัวขึ้นที่ประตูวัง อัศวินเขียวตามท้องเรื่องเป็นทั้งอัศวินและสัตว์ประหลาด รูปร่างเหมือนท่อนไม้ยักษ์ ขี่ม้าตัวเขื่องและถือขวานด้ามใหญ่ อัศวินเขียวท้าให้ใครก็ได้ในวังของอาเธอร์ ก้าวออกมาและฟันเขาด้วยดาบ โดยมีข้อแม้ว่า ใครก็ตามที่รับคำท้านี้ จะต้องเดินทางไปยังวิหารเขียวในอีกหนึ่งปีข้างหน้า เพื่อให้อัศวินเขียวฟันคืน ด้วยความอยากเป็นซัมวัน กาเวนขอเป็นผู้รับคำท้า เขาก้าวออกมาและจัดการฟันคออัศวินเขียวขาดสะบั้น แต่อัศวินเขียวไม่ตาย กลับหยิบหัวของตัวเองขึ้นมาและขี่ม้ากลับออกไป พร้อมกับเตือนกาเวนว่า อีกหนึ่งปีเขาจะต้องเดินทางมาที่วิหารเขียว เพื่อรับการกระทำแบบเดียวกับที่เขาได้ทำไว้กับอัศวินเขียว

หนึ่งปีผ่านไป เซอร์กาเวนออกเดินทางไปตามนัด โดยระหว่างทางต้องเผชิญกับโจรผู้ร้าย วิญญาณ แม่มด สัตว์ดีและสัตว์ร้าย รวมทั้งผลุบเข้าผลุบออกระหว่างการตื่นรู้และความฝัน ก่อนจะฟันฝ่าไปถึงวิหารเขียว ที่ที่เขาจะโดนตัดหัวโดยอัศวินเขียวตามข้อแม้ที่ได้ทำกันไว้

ในแง่หนึ่ง Green Knight เป็นหนังแบบที่เรียกว่า coming of age หรือหนังที่ว่าด้วยการเปลี่ยนผ่านของตัวละครไปเป็นผู้ใหญ่ แต่ผู้เขียนไม่อยากสรุปรวบให้มันกลายเป็นสูตรอะไรง่ายๆ แบบนั้น เพราะ Green Knight ทั้งซีเรียสและทั้งขี้เล่นในการตีความตำนานโบราณเรื่องนี้ไปพร้อมๆ กัน เซอร์กาเวนของเรา เป็นคนธรรมดาที่ไม่ได้กล้าหาญ สู้รบก็ไม่เก่งกาจ โจรไม่กี่คนยังจัดการไม่ได้ แถมยังไม่มีบุคลิกโดดเด่นอะไรชัดเจน (หน้าหล่ออย่างเดียว) แถมยังขี้กลัวอีกต่างหาก สิ่งที่หนังแสดงให้เห็นคือ กาเวนถูกครอบงำด้วยความคิดที่ว่าเขากำลังจะตาย และยมทูตที่รอเขาอยู่ที่ปลายทางเป็นชะตาชีวิตที่ถูกขีดไว้โดยเขาไม่มีทางหนีพ้น ความกลัวและการพยายามยอมรับชะตากรรมของตัว เป็นสิ่งที่หลอกหลอนเขาตลอดการเดินทาง และทางเดียวที่เขาจะก้าวข้ามความกลัวนั้นได้คือต้องเผชิญหน้ากับมัน

ฉากสำคัญในหนัง (นอกเหนือจากฉากวิหารเขียวตอนท้าย) คือช่วงที่กาเวนไปพักอยู่ที่บ้านของท่านลอร์ดกับภรรยาของเขา (อลิเซีย วิกานเดอร์) ฉากนี้เป็นการที่หนังตีความเพิ่มจากตำนานเซอร์กาเวน ว่าด้วยการที่กาเวนต้องรับมือกับการยั่วยวนของภรรยาคนสวยของท่านลอร์ด การปรากฏตัวของหญิงแก่ที่มีผ้าคาดตา (ในตำนาน เธอมีบทบาทมากกว่านี้) และฉากการหลั่งน้ำแห่งความเป็นชายในสถานการณ์ที่น่าพิศวง ตรงนี้คล้ายกับว่าหนังเพิ่มมิติของแห่งการเพ่งพินิจนิยามของความเป็น “ชายชาตรี” อันเป็นคุณสมบัติของอัศวินผู้กล้า  อย่างที่ในตำนานดั้งเดิมไม่ได้พูดไว้ตรงๆ (หรือไม่ได้พูดเลย)

แต่ถึงกระนั้น ผู้เขียนไม่อยากให้เราไปเฝ้าตีความอะไรมากมายเกินเลย Green Knight เป็นหนังที่มีมนต์สะกดทางภาพและเสียง (โดยเฉพาะเสียงเครื่องสายและคอรัสแบบในโบสถ์) เป็นหนังที่หลายคนจะบอกว่าเบื่อและงง แน่นอนว่าหลายๆ ตอนภาพก็มืดหม่นมากจนไม่รู้ใครเป็นใคร แต่อีกหลายคนจะบอกว่าหนังตราตรึงคนดูด้วยการสร้างบรรยากาศกึ่งจริงกึ่งฝัน และการสร้างโลกยุคกลางที่น่ากลัวและน่าค้นหา โลกที่มนุษย์และภูตผีเร่ร่อนไปด้วยกัน โลกที่เจ้าป่าเจ้าเขายังมีอำนาจมากกว่าศาสนาคริสต์ และโลกที่เซอร์กาเวนต้องเดินทางข้ามเพื่อพิสูจน์ว่า ความกล้าหาญนั้นเกิดแก่ตน ไม่ใช่เกิดแต่ดาบ ขวาน หรืออาวุธใดๆ